Czy abonent może podpisać umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych wykorzystując w tym celu urządzenie elektroniczne, np. tablet?
Zgodnie z art. 56 ust. 2 prawa telekomunikacyjnego umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych zawiera się w formie pisemnej lub elektronicznej za pomocą formularza udostępnionego na stronie internetowej dostawcy usług.
Wymóg formy pisemnej lub elektronicznej nie dotyczy umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych zawieranej przez dokonanie czynności faktycznych obejmujących w szczególności umowy o świadczenie usług przedpłaconych świadczonych w publicznej sieci telekomunikacyjnej, publicznie dostępnych usług telefonicznych świadczonych za pomocą aparatu publicznego lub przez wybranie numeru dostępu do sieci dostawcy usług.
Co do zasady zatem umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych powinna być zawarta w formie pisemnej lub poprzez formularz elektroniczny. Forma nie jest jednak zastrzeżona pod rygorem nieważności, a jedynie dla celów dowodowych.
Na chwilę obecną brak jest przepisów, które regulowałyby kwestię składania podpisów na urządzeniu elektronicznym. Należy jednak wskazać, że zgodnie z art. 60 kodeksu cywilnego wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).
Zgodnie z art. 78 § 1 kodeksu cywilnego do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy jest podpisany przez jedną ze stron, lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany.Co istotne, w myśl niedawno prowadzonego art. 77(3) kodeksu cywilnego dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią. Jak wskazuje się w doktrynie pojęcie dokumentu w znaczeniu nadanym mu w komentowanym przepisie obejmuje swoim zakresem wszystkie formy szczególne oświadczeń woli. Innymi słowy, dokumentem w rozumieniu komentowanego przepisu jest umowa sporządzona w zwykłej formie pisemnej, w formie elektronicznej, dokumentowej, a także w którejś z kwalifikowanych form szczególnych, jak akt notarialny czy forma z datą pewną (E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 8, Warszawa 2017).
Nadto, zgodnie z art. 78(1) § 1 kodeksu cywilnego do zachowania elektronicznej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci elektronicznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej. Trudno ocenić jednakże, czy według ustawodawcy będzie to dotyczyło wyłącznie oświadczeń składanych za pomocą środków komunikacji elektronicznej (mail), czy też oświadczeń cyfrowych.
Zatem umowa przygotowana do podpisu na tablecie spełnia obecnie wymogi uznania jej za dokument.
Kolejnym aspektem jest kwestia własnoręcznego podpisu wymagana dla formy pisemnej. Własnoręczny podpis zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego to znak ręczny, który swoim wyglądem przedstawia się jako własnoręczny i który zawiera co do zasady imię i nazwisko osoby składającej oświadczenie woli. Ponadto podpis powinien zostać umieszczony pod tekstem oświadczenia woli. Co istotne podpis, a zwłaszcza charakter pisma powinno się dać zweryfikować przez badanie grafologiczne. Wydaje się, że odręczny podpis wykonany za pomocą urządzenie elektronicznego (tzw. biometryczny) spełnia wymogi własnoręczności. Niemniej trzeba wskazać, że niezbędne jest spełnienie określonych wymagań przez urządzenia, które będą służyły do podpisu. Podpis, poza imieniem i nazwiskiem to również charakter pisma. Urządzenie powinno zatem umożliwiać weryfikację charakteru pisma.
Chcąc zawierać umowy w ten sposób należy przygotować się na możliwość kwestionowania przez abonentów, że nie zawierali umowy z dostawcami usług, a w takim przypadku to na dostawcach usług ciążył będzie obowiązek wykazania istnienia ważnie zawartej umowy.
W związku z tym, że do tej pory kwestia ta nie została prawnie uregulowana, nie można jednoznacznie ocenić, czy podpis złożony na tablecie i przeniesiony do dokumentu stanowić może podpis w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego i formę pisemną. Większość doktryny skłania się jednak ku takowemu rozwiązaniu i w mojej ocenie podpis złożony na tablecie spełnia wymogi formy pisemnej.